In 2023 zijn er naar schatting 1,6 miljoen zelfstandige ondernemers in Nederland. Het aantal zzp’ers groeit gestaag, maar daarmee neemt ook het aantal ‘schijnzelfstandigen’ toe. De Belastingdienst gaat weer beginnen met het strenger handhaven op schijnzelfstandigheid, wat betekent dat werkgevers die schijnzelfstandigen inzetten, mogelijk te maken krijgen met claims van zzp'ers of pensioenfondsen.
In deze blog bespreken we onder andere wat schijnzelfstandigheid is, de handhaving bij zzp'ers in 2025, de gevolgen hiervan, hoe je het kunt voorkomen en in welke branches schijnzelfstandigheid het meeste voorkomt.
Schijnzelfstandigheid betekent dat je werkt als zelfstandige, maar eigenlijk in een situatie zit die lijkt op loondienst. In plaats van echt zelfstandig te zijn, ben je afhankelijk van een opdrachtgever die je vertelt wat je moet doen, hoe je het moet doen en wanneer je het moet doen.
De Belastingdienst ziet dit als een dienstverband, waardoor je geen echte zzp’er bent, maar feitelijk een werknemer zonder de bijbehorende rechten en zekerheden.
Voor veel zzp’ers is het een grijs gebied of ze nu echt zelfstandig zzp’er zijn, of in de praktijk hetzelfde werken als werknemers. Je kunt zelf controleren of je schijnzelfstandige bent of niet. De Belastingdienst gebruikt de volgende kenmerken van de Rijksoverheid om te bepalen of je een echte zzp'er bent of een schijnzelfstandige:
Zelf bepalen hoe het werk wordt uitgevoerd en wat de werktijden zijn.
Opdracht van korte duur of beperkt aantal uren per week.
Geen werkzaamheden uitvoeren die ook door werknemers binnen de organisatie worden gedaan.
Beschikken over specifieke kennis en ervaring die niet in de organisatie aanwezig is.
Vrijheid om vervanging te regelen en dit ook daadwerkelijk kunnen doen.
Betaling op factuurbasis per uur of per opdracht; geen betaling bij ziekte.
Hogere vergoeding dan wat gebruikelijk is voor werknemers in de sector.
Draagt ondernemersrisico en doet eigen investeringen, zoals het kopen van materialen of apparatuur.
Gedraagt zich als ondernemer, bijvoorbeeld door een website te hebben en andere opdrachten aan te nemen.
Resultaatverplichting: concrete resultaten moeten worden bereikt volgens afspraak.
dit zijn kenmerken gedeeld door de Rijksoverheid. Voor werk dat als zzp’er gedaan kan worden, hoeft niet altijd aan álle kenmerken voldaan te zijn.
Ben je benieuwd of je werk valt onder loondienst of juist als zelfstandige opdracht? De volgende kenmerken helpen je om dit te bepalen. Bij een opdracht in loondienst is er vaak sprake van duidelijke afspraken en een nauwe betrokkenheid van de opdrachtgever. Denk hierbij aan zaken zoals wie bepaalt hoe het werk wordt uitgevoerd, of het werk structureel onderdeel is van de organisatie, en hoe de vergoeding wordt geregeld. Hieronder vind je een overzicht van de belangrijkste kenmerken die wijzen op een opdracht in loondienst.
De opdrachtgever bepaalt hoe je werkt en wanneer.
Het werk duurt langere tijd.
Je doet hetzelfde werk als de werknemers van het bedrijf.
Je taken zijn een vast onderdeel van het bedrijf, zoals bouwen of lesgeven.
Je voert het werk zelf uit en mag alleen met toestemming iemand anders inschakelen.
Je salaris is vooraf afgesproken en wordt op een vast moment betaald.
De vergoeding lijkt op het salaris van werknemers in een vergelijkbare functie.
Je loopt weinig risico en hoeft niet zelf te investeren; de opdrachtgever draagt de kosten.
Je presenteert jezelf niet als ondernemer en werkt vooral voor één opdrachtgever.
Je wordt beoordeeld op je inzet, niet direct op het resultaat.
Ook interessant: Wanneer ben ik ondernemer voor de btw? Veelgestelde vragen
Dit zijn kenmerken van werken in loondienst volgens de Rijksoverheid. Je hoeft niet altijd aan álle kenmerken te voldoen om te spreken van een arbeidsovereenkomst.
Vanaf 2025 gaat de Belastingdienst weer strenger controleren of zzp'ers echt zelfstandig zijn of eigenlijk als werknemers moeten worden gezien. Dit betekent dat er niet alleen belasting en premies moeten worden betaald als blijkt dat iemand toch werknemer is, maar dat er ook juridische gevolgen kunnen zijn. Of je nu zzp'er bent en twijfelt of je echt zelfstandig bent, of een werkgever die met zzp'ers samenwerkt, het is verstandig om nu al te controleren of de samenwerking klopt.
Vanaf 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst strenger toezien op de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (Wet DBA). Deze wet zorgt ervoor dat de relatie tussen zelfstandige ondernemers (zzp’ers) en opdrachtgevers duidelijk moet zijn om te voorkomen dat zzp’ers onterecht als werknemers worden beschouwd. Het is dus belangrijk dat zowel zzp’ers als opdrachtgevers ervoor zorgen dat hun samenwerking goed is vastgelegd en voldoet aan de wettelijke eisen.
De Wet Verduidelijking Arbeidsrelaties (Wet Vbar), die pas op zijn vroegst op 1 januari 2026 van kracht zal worden, verduidelijkt welke tarieven zzp’ers moeten hanteren om als zelfstandige te worden erkend. Hoewel deze wet nog niet van kracht is, is het verstandig om je er nu al in te verdiepen.
Daarnaast stelt de Wet Toezicht Toelating Arbeidsmarkt (Wet WTTA) strengere eisen aan bemiddelaars om oneerlijke praktijken te voorkomen. Zorg ervoor dat je op de hoogte blijft van deze regels en je werkrelaties goed regelt om problemen te vermijden.
Kortom:
Wet DBA: regelt de duidelijkheid tussen zzp’ers en opdrachtgevers om misclassificatie als werknemer te voorkomen.
Wet Vbar: verduidelijkt tariefgrenzen voor zelfstandigen.
Wet WTTA: stelt eisen aan bemiddelaars en richt zich op het bestrijden van oneerlijke arbeidsbemiddeling.
Hieronder zijn enkele stappen die zowel zzp'ers als werkgevers kunnen nemen om schijnzelfstandigheid te vermijden.
Zorg voor een diverse klantenkring: werk voor meerdere opdrachtgevers om te voorkomen dat je afhankelijk bent van één opdrachtgever. Dit vermindert het risico dat je als werknemer wordt gezien.
Behoud ondernemersrisico: zorg ervoor dat je zelf verantwoordelijk bent voor eventuele winsten en verliezen in je onderneming. Dit toont aan dat je echt zelfstandig bent.
Vermijd een te strakke controle: houd de werkrelatie professioneel en zorg ervoor dat de opdrachtgever niet te veel controle over je werk heeft. Zelfstandigen bepalen zelf hoe en wanneer ze hun werk uitvoeren.
Gebruik van eigen materialen: werk met je eigen gereedschappen, materialen en apparatuur. Dit benadrukt je zelfstandigheid.
Overweeg alternatieven: in sommige gevallen kan het gunstiger zijn om als werknemer in dienst te gaan bij een opdrachtgever, vooral als de aard van het werk en de arbeidsvoorwaarden daarop wijzen.
Een eenmanszaak omzetten naar een besloten vennootschap (bv) kan ook helpen om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Als directeur-grootaandeelhouder (dga) van een bv sta je op de loonlijst van je eigen bedrijf en kun je jezelf een dga-salaris uitkeren. Dit onderstreept je onafhankelijke positie en beperkt de risico’s van schijnzelfstandigheid. Bovendien biedt een bv extra voordelen zoals beperkte aansprakelijkheid en mogelijke fiscale voordelen.
Beoordeel je personeelsbestand: controleer welke zzp'ers voor je werken en beoordeel of ze echt zelfstandig opereren. Wees kritisch, vooral als er twijfel is over de aard van de relatie.
Sluit duidelijke contracten: zorg voor heldere en gedetailleerde contracten met zzp'ers waarin de zelfstandigheid en verantwoordelijkheden van de zzp'er duidelijk worden omschreven.
Bied een arbeidsovereenkomst aan bij twijfel: als je twijfelt of een zzp-relatie zuiver is, overweeg dan om een arbeidsovereenkomst aan te bieden. Dit kan juridische problemen en naheffingen voorkomen.
Stimuleer gebruik van uitzendbureaus of -platforms: overweeg zzp'ers via een uitzendbureau of -platform te laten werken. Dit biedt meer bescherming voor beide partijen.
Voorbereiding op controles: zorg dat je administratie en contracten op orde zijn. De Belastingdienst kan tot vijf jaar met terugwerkende kracht naheffingen opleggen, dus het is belangrijk om vóór 2025 de nodige aanpassingen te maken.
Door deze stappen te nemen, kunnen zowel zzp'ers als werkgevers de risico's van schijnzelfstandigheid beperken en zorgen voor een gezonde, juridisch correcte werkrelatie.
Wat gaat er veranderen voor jou als zzp’er of werkgever? Als een zzp’er eigenlijk als werknemer wordt beschouwd, heeft dit grote gevolgen voor beide partijen.
Gevolgen voor jou als zzp’er
Zzp'ers of freelancers die in feite in dienst zijn, kunnen met de volgende problemen te maken krijgen:
Belasting en premies: als de Belastingdienst oordeelt dat je een schijnzelfstandige bent, moet je mogelijk loonbelasting en sociale premies met terugwerkende kracht betalen.
Arbeidsrechtelijke gevolgen: je kunt aanspraak maken op werknemersrechten, zoals doorbetaling bij ziekte, vakantiegeld, en ontslagbescherming.
Inkomenszekerheid: als je als werknemer wordt gezien, verlies je mogelijk de vrijheid en flexibiliteit van het zzp-schap, maar krijg je meer zekerheid in de vorm van een vast inkomen.
Gevolgen voor jou als werkgever
Werkgevers die schijnzelfstandigen inzetten, kunnen met diverse problemen te maken krijgen:
Financiële claims: je kunt geconfronteerd worden met claims van zzp'ers voor achterstallig loon, vakantiegeld, en andere werknemersrechten.
Premies en belastingen: er kan een naheffing van loonbelasting en sociale premies volgen.
Juridische risico's: je loopt het risico op juridische geschillen en mogelijke boetes.
De Belastingdienst kan boetes opleggen aan zowel de zzp’er als de werkgever. Deze boetes kunnen fors oplopen, zeker als er sprake is van opzettelijke schijnzelfstandigheid. Beoordeel de arbeidsrelatie daarom goed en pas deze aan waar nodig.
Zowel de opdrachtgever als de zzp’er zijn verantwoordelijk voor de afspraken over de samenwerking en de gevolgen van schijnzelfstandigheid. Zorg ervoor dat jullie duidelijke afspraken maken om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Goede communicatie en heldere contracten helpen om misverstanden en problemen te vermijden.
Als de zzp-constructie niet geschikt lijkt, overweeg dan alternatieven zoals een payrollconstructie of een arbeidsovereenkomst. Dit biedt meer zekerheid en bescherming voor beide partijen.
Hoewel er geen exacte cijfers zijn over het aantal schijnzelfstandigen en de sectoren waarin zij werken, kunnen we toch een beeld schetsen van de branches waar dit probleem vaak voorkomt.
Uit een onderzoek van SEO uit 2018 blijkt dat er in bepaalde sectoren veel laagbetaalde zzp’ers werken. Deze sectoren overlappen met die welke in een pilotonderzoek van de Belastingdienst vaker als schijnzelfstandigheid worden aangemerkt, zoals de gezondheidszorg en transportbedrijven. Dit suggereert dat schijnzelfstandigheid in deze sectoren relatief vaak voorkomt. De ABN AMRO verwacht dat de impact het grootst zal zijn in de zorg, kinderopvang, onderwijs en bij de overheid.
Daarnaast wordt er binnen Google vaak gezocht op 'schijnzelfstandigheid' in combinatie met de volgende sectoren:
Bezorgdiensten (zoals Deliveroo en Uber)
Horeca
Zorg
Architectuur
Bouw
IT
Kinderopvang
Onderwijs
Detachering
Postbedrijven (zoals PostNL)
Transport
Vastgoedmakelaars
Tandartsen
Bronnen: Semrush, AnswerThePublic
Hoewel het onderzoek van de SEO uit 2018 dateert, lijkt het erop dat deze trends in 2024 grotendeels onveranderd zijn. Het is belangrijk voor zowel zzp’ers als werkgevers in deze sectoren om alert te zijn op de risico's van schijnzelfstandigheid en passende maatregelen te nemen om dit te voorkomen.
Via onderstaande voorbeelden zie je in één oogopslag hoe ‘echte’ zelfstandigen meer autonomie en verantwoordelijkheid hebben, terwijl schijnzelfstandigen vaak werken onder voorwaarden die meer op een dienstverband lijken.
| Sector | Echte zelfstandige / zzp'er | Schijnzelfstandige |
|---|---|---|
| Zorgsector | Werkt voor meerdere cliënten | Werkt voor één zorginstelling |
| Bepaalt werktijden en cliënten | Vaste werktijden en locaties | |
| Gebruikt eigen materialen | Gebruikt materialen van instelling | |
| Factureert zelf | Betaling via tussenpersoon | |
| Bezorgdienst | Flexibele werktijden | Vaste werktijden |
| Eigen voertuig en materialen | Voertuig en materialen van bezorgdienst | |
| Stelt eigen tarieven vast | Geen controle over tarieven | |
| Bepaalt eigen routes | Routes opgelegd door bezorgdienst |
Als zzp’er kun je overwegen om alternatieven te kiezen die meer zekerheid en voordelen bieden. Zo kun je via een payrollconstructie werken, waarbij je formeel in dienst bent bij een payrollbedrijf dat je salaris en arbeidsvoorwaarden regelt, terwijl je exclusief voor je opdrachtgever werkt. Dit zorgt voor een stabiel inkomen en goede arbeidsvoorwaarden zonder de administratieve rompslomp van zelfstandig ondernemerschap. Een andere optie is om een vast dienstverband bij je opdrachtgever te overwegen, wat je extra voordelen zoals pensioen en betaald verlof biedt. Genoeg mogelijkheden dus!
Wil je graag blijven werken als zelfstandige? Dan kan het een optie zijn om je eenmanszaak om te laten zetten naar een bv. Dit helpt om je professionele status te versterken en biedt juridische en fiscale voordelen. Het omzetten naar een bv is een verstandige keuze omdat het de kans op schijnzelfstandigheid aanzienlijk verkleint, doordat je als ondernemer een duidelijkere scheiding hebt tussen privé en zakelijk.
Schijnzelfstandigheid betekent dat je werkt als zelfstandige, maar eigenlijk in loondienst bent zonder de bijbehorende rechten. Dit kan juridische en financiële gevolgen hebben voor zowel zzp'ers als werkgevers. Vanaf 2025 gaat de Belastingdienst strenger controleren. Voorkom schijnzelfstandigheid door te zorgen voor diverse klanten, duidelijke contracten, en het behoud van ondernemersrisico. Overweeg alternatieven zoals een bv, payrollconstructie of vast dienstverband voor meer zekerheid.
Hulp nodig bij het omzetten van je eenmanszaak naar een bv?
Vul het formulier hieronder in en kom gratis en vrijblijvend in gesprek met tot drie kantoren die jou hierbij kunnen helpen. Je beslist zelf of je al dan niet een samenwerking wilt starten, je bent nergens toe verplicht. Nadat je je aanvraag hebt verstuurd nemen we binnen een werkdag telefonisch contact met je op om jouw wensen te bespreken.
onze partners prefereren langdurige samenwerkingen boven eenmalige vraagstukken. Voor enkel advies kunnen we helaas niet bemiddelen. Wil je graag je volledige administratie en/of belastingzaken uitbesteden? Dan verbinden wij je graag vrijblijvend met een kantoor!
Vergelijk gratis verschillende kantoren. Je zit nergens aan vast.
